Van ‘het Ding’ naar ‘het Verhaal’
Hoe ben je kerk met jongeren als in de samenleving en voor ouders vrijwel alles belangrijker lijkt dan jeugdclub, catechisatie of de kerkdienst? Met die vraag begon de lezing van Andrew Root op maandag 4 november 2024. Hij was die dag hoofdspreker op een symposium georganiseerd door de Theologische Universiteit Utrecht. Ik was dagvoorzitter en schreef na afloop een kort verslag met zes lessen voor kerk-zijn met jongeren.
Het Ding
Root, professor Youth and Family Ministry bij het Luther Seminary in St. Paul, Minnesota, ziet in Amerika hoe ouders alles op alles zetten zodat hun kinderen hun eigen unieke identiteit kunnen ontwikkelen. Sport, muziekles, bijles: alles zetten ze in zodat hun kind maar Het Ding ontdekt dat ze een succesvol, gelukkig en authentiek persoon maakt. Want, zo schetst Root, in onze maatschappij is je authentieke zelf de heilige graal voor een goed leven. Dit gedachtegoed doordrenkt ook gelovige ouders. En hoe leuk je kerkelijke activiteiten ook maakt, je zult deze competitie om ‘Het Ding’ in levens van jongeren te worden nooit winnen.
In zijn lezing riep Root jeugdwerkers, predikanten en christelijke (jeugd)organisaties op om als kerk daarom anders te zijn. Om een beweging te maken van ‘Het Ding’ (jeugdwerk als coole, aantrekkelijke en concurrerende activiteiten) naar ‘The Story’. Wees als kerk de plek waar jong en oud fysiek samenkomen om te luisteren naar Gods stem. Om God te vinden in kwetsbare levensverhalen en in de Bijbel. Verhalen waarin Gods Geest werkt, waarmee je elkaar kunt bemoedigen en aanscherpen. Wachten op God in de kwetsbare realiteit van jongeren en de kerk in het vertrouwen dat Hij richting zal wijzen.
Reflectie
Wat herken je in Roots verhaal en wat juist niet? Welke vraag heb je aan Andrew Root? Op die reflectievragen gaven de ruim 50 deelnemers in tweetallen antwoord. Vervolgens gingen vier panellisten over deze vragen in gesprek. Ronald van den Oever, adviseur jeugdwerk bij de Baptisten Unie, herkent veel van Root in Samen Jong, de Nederlandse vertaling van Growing Young. Ook hierin wordt de beweging gemaakt naar kerk-zíjn met alle generaties. Hij vraagt zich af hoe je de oproep van Root, om te wachten op God en te luisteren naar verhalen, concreet kunt vormgeven. Pedagoog Tirza van Laar, onderzoeker bij het Expertisecentrum Onderwijs en Identiteit aan de Theologische Universiteit Utrecht, richt zich in haar reflectie op de rol van de ouders. Zouden we ouders niet beter moeten toerusten, zowel spiritueel als in vaardigheden? Want uiteindelijk is wat we bij jongeren zien, grotendeels gevolg van de opvoeding die ouders hun kinderen geven.
Bram de Muynck, hoogleraar christelijke pedagogiek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn en lector geloofsvorming bij Driestar Educatief, bleef haken bij het woord identiteit. Hoe kunnen we jongeren én ouders helpen dat hun leven niet meer draait om het vinden van de eigen identiteit, maar om het nemen van verantwoordelijkheid. Meer aandacht in de kerk en in het onderwijs voor de notie dat het goede leven een leven in dienst van anderen en de Ander is. Kerkelijk werker Janine Petersen ziet hoe weerbarstig de praktijk vaak is, met wisselende vrijwilligers die lang niet altijd de tijd, kennis en kunde hebben om hun eigen geloofsverhaal te delen en dat van jongeren tevoorschijn te luisteren. Tegelijkertijd ervaart ze hoe de Geest júist midden in die rommelige praktijk vaak onverwacht werkt. Ze vraagt zich af of we ook niet meer nadruk op de Bijbelse verhalen moeten leggen: we hoeven het niet allemaal zelf te bedenken.
Zes lessen
Tijdens het panelgesprek en in de gesprekken tussen de deelnemers kwamen verschillende punten naar voren om de beweging naar het verhaal en wachten op God te maken. Ik noem er hier zes:
- De waarde van gebed
Juist in een tijd waarin activiteiten van de kerk optioneel geworden zijn en trouw niet vanzelfsprekend is, is gebed een manier om verbonden te blijven met jongeren en om hen bij God te brengen. Vraag (oudere) gemeenteleden om specifiek voor één jongere te bidden en zo met deze jongere mee te leven. Laat jongeren weten dat je voor hen bidt. Waar ze ook zijn, ze worden niet vergeten. Niet door de kerk en helemaal niet door God.
- Ga met ouders in gesprek over het waartoe van opvoeden
Wat is een goed leven? Welke waarden, overtuigingen en welk geloof wil je jouw kinderen meegeven? Dit gesprek wordt bijna niet gevoerd in onze maatschappij waar het om presteren draait. Laat de kerk een plek zijn waar we dit soort gesprekken op een open manier met ouders kunnen voeren.
- Waarderen en bevragen van de roeping van jongeren
Het is prachtig als jongeren ergens helemaal voor gaan! Leg jongeren geen druk op als dit betekent dat ze minder tijd voor kerkelijke activiteiten hebben. Maar als kerk kun je ze wel bevragen of waar ze zo druk mee zijn bijdraagt aan een goed leven. Niet op een beschuldigende manier, maar als kans om even stil te staan en met hen na te denken over wat écht van betekenis is in het leven.
- Organiseer niets nieuws, maar bedenk een aantal goede vragen
Waar zag jij iets van God afgelopen week? Wie is er voor jou een inspiratie als het om geloof gaat? Welke vraag wil jij aan God stellen? Een lijstje met open vragen die iedereen kan beantwoorden helpt om verhalen naar boven te halen. Maak in bestaande activiteiten met jongeren tijd om naar elkaars antwoorden op deze vragen te luisteren.
- Verbind de Bijbelse verhalen aan de levens van jongeren
Als predikant of jeugdwerker kun je putten uit hermeneutische vaardigheden: je bent geoefend in het verbinden van de Bijbel, traditie en andere geloofsbronnen aan de levens van mensen die nu leven. Door goed te luisteren naar zowel de Bijbel als de verhalen van jongeren en die met elkaar in verband te brengen, help je jongeren om Gods werk ook in hun levens te ontdekken.
- God laat zich vinden in de kwetsbaarheid en de pijn
Nog te vaak denken we dat ‘getuigenissen’ vooral grote en mooie verhalen moeten bevatten. Maar God verbindt zich juist met kleine, kwetsbare mensen. Hij is te vinden op plaatsen waar geleden wordt en het duister is. Het is belangrijk dat we in de kerk juist ook die verhalen laten klinken. Geen mooie afgeronde levensverhalen, maar ook het zoekend tasten. Jongeren kunnen hier vaak over meepraten! Het is mooi als zij ontdekken dat God ook daar aanwezig is.